شناخت عوامل کالبدی موثر در ارتقاء رضایتمندی دانش آموزان در فضاهای آموزشی (نمونه موردی: مدارس متوسطه شهر تهران)

مطالعات انجام شده بیانگر این مطلب می باشند که شرایط کالبدی محیط به طرز چشمگیری بر راندمان و کارایی یادگیری فردی و گروهی تأثیرگذار است از سوی دیگر شناخت نیازهای جسمی-روانی دانش آموزان مبتنی بر دستاوردهای علوم انسانی و تربیتی در جهت مناسب سازی فضاهای آموزشی و هماهنگ نمودن فضای معماری با نیازهای ایشان دارای اهمیت است. لذا تلاش بر این است که با این پژوهش رضایتمندی به عنوان یکی از فاکتورهای موثر در کیفیت معماری مدارس شناسایی و قدمی در رشد و بهبود شرایط برداشته شود. تا علاوه بر رفع نیازهای اولیه به ملاحظات کیفی نیز پرداخته شود. پژوهش حاضر از لحاظ هدف از جمله تحقیقات بنیادی و از نظر ماهیت در مجموعه پژوهش های کمی- کیفی قرار می گیرد لذا از روش تحقیق پیمایشی(زمینه یابی ) که اطلاعات آن به صورت ترکیبی از شیوه های کمی و کیفی جمع آوری شده، استفاده شده است و به تجزیه و تحلیل روابط بین متغیرها پرداخته شده است. محقق خود مبادرت به تولید اطلاعات نموده و این اطلاعات را از نمونه آماری جمع آوری نموده و در سطح معنی داری نتایج حاصله را به جامعه آماری تعمیم داده است. بدین ترتیب با مقایسه دقیق ویژگی های مختلف موارد، به استنباط رسیده است. جامعه آماری مورد بررسی در این پژوهش دانش آموزان دوره متوسطه مدارس شهر تهران است. برای نمونه گیری از روش نمونه گیری خوشه ای چند مرحله ای استفاده شده است. حجم نمونه آماری آن 70 نفر بوده است. به منظور سنجش دیدگاه افراد، به تدوین جدول هدف و محتوا بر اساس مطالعات انجام شده و مصاحبه با متخصصین صاحب نظر در زمینه آموزشی و علوم تربیتی، پرداخته شده است و با استفاده از روش تحلیل عاملی به شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر در این زمینه پرداخته است و سپس پرسشنامه در دو بخش تصویری و گزینه ای طراحی شده و میان جامعه توزیع گردیده است. پس از طبقه بندی اطلاعات به دست آمده با استفاده از نرم افزار spss، به بررسی و تحلیل آن پرداخته شده است و در نهایت پنج عامل موثر بر رضایتمندی شامل 1) انعطاف پذیری و ابعاد فضایی، 2) خوانایی و دسترسی-پذیری ،3) زیبایی فضا،4) آسایش محیطی، 5) قلمرو و مشارکت افراد استخراج گردیده است. بنابراین آنچه حاصل شده است بیانگر این مطلب است که در راستای جلب رضایت افراد از فضاهای آموزشی توجه به عوامل ذکرشده در طراحی دخیل هستند که در راستای تحقق هر یک از این عوامل، ریزمولفه هایی نقش دارند که در طراحی با مدنظر قرار دادن این ریزمولفه ها می توان به مولفه های اصلی موثر بر رضایتمندی افراد و در نهایت فضای آموزشی که افراد در آن با رضایتمندی زمان خود را می-گذرانند دست یافت. در انتها بر اساس یافته ها، پیشنهادها و راهکارهایی در قالب اصول طراحی جهت تحقق رضایتمندی ارائه شده و با توجه به این راهکارها نمونه ای از مدارس متوسطه در شهر تهران طراحی شده است.